علائم و نشانه های ناباروری در مردان

باردار شدن، احساس زیبا و غیرقابل توصیفی برای همه زنان است و تصمیم به بچه دار شدن، تمایل قلبی هر زن و شوهری است. با این حال برخی از زوج ها نمی توانند به طور طبیعی باردار شوند. دلایل زیادی موجب ناباروری در زنان و مردان می شوند. امارها نشان می دهد حدود 40 درصد نازایی ها مربوط به مرد است. اگر چه برای مشخص شدن علت نازایی باید هر دو زن و مرد مورد معاینه و آزمایش قرار بگیرند.

دلایل ناباروری در مردان

یک مرد سالم در هر بار انزال حدود 120 تا 600 میلیون اسپرم خارج می کند. شایع ترین دلیل نازایی در مردان، نداشتن اسپرم های سالم به مقدار کافی است.

ویژگی های مایع منی سالم و طبیعی

• حجم: 3 میلی لیتر (بین 2 تا 6 میلی لیتر)
• غلظت: 20 میلیون یا بیشتر در هر میلی لیتر
• تحرک: 50% فعال پس از دو ساعت
• شکل طبیعی: 60 %
• PH: بین 7 تا 8

اسپرم غیر طبیعی

ساختار اسپرم طبیعی به صورت زیر است:

هر سلول اسپرم از یک سر، قطعه میانی و یک دم تشکیل شده است. سر حاوی هسته است که دربردارنده ی ماده ژنتیکی است، علاوه بر این حاوی آنزیم هایی است که نفوذ به تخمک زن را تسهیل می کند. بخش میانی اسپرم حاوی میتوکندری های فراوان است. میتوکندری ها انرژی لازم برای حرکت اسپرم ب هسمت تخمک در درون رحم زن را فراهم می کند. دم اسپرم نیز با حرکات متناوب خود، اسپرم را به جلو حرکت می دهد.

ویژگی های اسپرم سالم

• فعال هستند
• دارای شکل و اندازه مناسب باشند
• توانایی نفوذ به تخمک را داشته باشند
• از سایر اسپرم ها جدا باشند

چنانچه میزان اسپرم های غیر طبیعی در مایع منی زیاد باشد، بر روی باروری تاثیر منفی دارد، انواع اسپرمهای غیر طبیعی  مشکلاتی مانند کم بودن تعداد اسپرم ها، شکل غیر طبیعی یا اختلال در قدرت حرکتی اسپرم دارند.

متخصصان معتقدند مردان در صورت داشتن تعداد کم اسپرم ها می توانند به باروری امیداور باشند به شرطی که مقدار زیادی از آن را اسپرم های سالم و طبیعی تشکیل شده باشد.

واریکوسل

واریکوسل به گشاد شدن سیاهرگ های اطراف بیضه گفته می شود. واریکوسل به تنهایی مشکل باروری درست نمی کند ولی از طریق افزایش دمای بیضه ها می تواند موجب آسیب دیدن اسپرم های تولید شده شود. و معمولا در زمان بلوغ یا پس از آن ظاهر می شود.

 این عارضه شایع ترین عامل ناباروی در مردان است. از این رو برخی از مردان برای درمان ناباروری به جراحی واریکوسل روی می آورند.

انسدادها

انسداد ها یا گرفتگی در قسمتی از دستگاه تناسلی مردان، موجب می شود که مسیر خروج اسپرم بسته و از انزال جلوگیری شود. عواملی مانند ضربه زدن به ناحیه کشاله ران، عفونت ها و برخی جراحی ها باعث ایجاد انسداد دز دستگاه تناسلی مرد می شوند.

بیضه نزول نکرده

در شرایطی که بیضه از حفره داخلی شکم وارد کیسه بیضه نشده است را بیضه نزول نکرده می گویند. اگر این مساله را در کودکان زود تشخیص داده شود با عمل جراحی می توان مکان بیضه را تغییر داد و به داخل کیسه بیضه منتقل کرد. در صورت تشخیص دیرهنگام، بر باروری مرد تاثیر منفی دارد.

بیماری های دیگر

بیماری هایی مانند دیابت شیرین، مشکلات مرتبط با غده تیروئید دیگر بیماری ها می توانند در روند تولید اسپرم مشکل ایجاد کنند. عفونت هایی مانند ورم بیضه ناشی از اوریون می تواند موجب ناباروری همیشگی شود.

آزمایش ناباروری در مردان

برای ترکیب اسپرم با تخمک لازم است آمیزش جنسی در زمان مناسب و نزدیک به تخمک گذاری زن، صورت بگیرد، زیرا اسپرم در بدن زن بیشتر از 1 -2 روز زنده نمی ماند.

آزمایش های باروری در مردان شامل موارد زیر است:

معاینه فیزیکی

در این روش، بیضه ها به طور کامل معاینه می شوند. وجود برخی از بیماری ها مانند واریس بیضه می تواند بر روی مقدار و حجم اسپرم تولیدی تاثیر منفی بگذارد.

آزمایش مایع منی

 جمع آوری اسپرم ها در این روش، 2 – 3 روز پس از آخرین مقاربت جنسی، انجام می شود. نتایج و تفسیرهای مایع منی می تواند وضعیت باروری مرد را نشان دهد.

ارزیابی هورمون ها

در این روش میزان هورمون های غده تیروئید، کبد، کلیه و سایر اندام های مهم را بررسی و اندازه گیری می شود.  قدرت باروری مردان تحت کنترل هورمون های هیپوتالاموس و هیپوفیز است. هورمون های آزاد کننده گناد و تروپین از هیپوتالاموس ترشح می شود و با تاثیر بر روی هیپوفیز، تولید و آزاد شدن هورمون های LH  و FSH، را موجب می شوند. این هورمون ها به ترتیب تولید اسپرم ها و تولید هورمون تستوسترون را تحریک می کنند. اختلال در هر یک از مقدار هورمون ها می تواند قدرت باروری مرد را تحت تاثیر قرار بدهد.

داروها

در صورت تصمیم به باردار شدن، باید مصرف داروها را تحت نظر پزشک، کم یا قطع کنید. برخی از داروها مانند اسپیرونولاکتون، الکل ها ، هروئین ها و …می توانند به تولید طبیعی اسپرم ها خلل وارد کنند و موجب ناباروری شوند.

اگر با روش های فوق علت ناباروی در مرد مشخص نشد لازم است تست ها و آزمایش های بیشتری صورت بگیرد.

نکته پایانی

با رعایت موارد زیر، مردان می توانند میزان اسپرم را افزایش دهند:

– سیگار را ترک کنید. بررسی ها نشان داده است میزان اسپرم در افراد سیگاری نسبت به دیگر مردان، حدود 22 درصد کمتراست. سیگار علاوه بر آثار مخربی که بر سلامت عمومی بدن می گذارد می تواند موجب کاهش میزان اسپرم گردد. هم چنین از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید، زیرا موجب افزایش هورمون زنانه در بدن و کاهش میل جنسی را به همراه دارد.

پژوهش ها نشان داده است زوج هایی که هر دو سیگار می کشند احتمال ناباروی را تا 64 درصد، افزایش می یابد.

• تغذیه مناسب داشته باشید. برخی از غذاها مانند غذاهایی با چربی کم و پروتئین فراوان، موجب تقویت سلامت و افزایش سلامت اسپرم ها می شود. موادی  مثل کارنیتین، اسید فولیک، آرژینین، ویتامین E و سلنیوم موجب زیاد شدن حجم منی می شود.
• لباس زیر راحت بپوشید. پوشیدن لباس زیر های راحت، باعث می شود دمای بیضه ها نسبت به داخل بدن چند درجه کمتر باشد.
•