بارداری پوچ؛ علائم، تشخیص و درمان

بارداری پوچ که به آن حاملگی آنبربریونیک نیز می گویند نوعی بارداری ناموفق است و در اوایل بارداری اتفاق می افتد. در این شرایط در واقع کیسه حاملگی تشکیل می شود اما جنینی در آن به وجود نمی آید. گاهی اوقات نیز برای این حالت از اصطلاح Blighted ovum استفاده می شود که به معنی تخمک سیاهرنگ یا تخمک زخم خورده می باشد و به این معنی است تخمک نتواسته به طور طبیعی بارور شود و لقاح موفقیت آمیزی داشته باشد. این حالت علامت خاصی ندارد و در سونوگرافی های اوایل بارداری مشخص می گردد. در این نوع از حاملگی بلاستوسیت ها از تخمک بارور شده ایجاد می شوند، اما نطفه تشکیل نمی شود. در واقع کیسه جنینی آماده شده در حالی که جنینی وجود ندارد تا در آن رشد نمو پیدا کند. در این حالت هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (بتا-hCG) در خون ترشح می شود و آزمایش خون ممکن است تست بارداری را مثبت اعلام کند. اینکه حاملگی پوچ چه علائمی دارد، چگونه تشخیص داده میشود و چگونه خاتمه پیدا می کند در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد

علائم بارداری پوچ

همانطور که اشاره شد تا زمان مراجعه به پزشک در اوایل بارداری تشخیص آن از روی علائم، کار دشواری است. پس از مثبت شدن تست بارداری، پزشک سونوگرافی را تجویز می کند تا از صحت و سلامت نطفه ایجاد شده آگاهی پیدا کند. نطفه پوچ در این جا مشخص می گردد. پس از آن ممکن است در همان ماه های اول خونریزی واژینال رخ دهد. سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (بتا-hCG) کاهش می یابد و به دنبال علائم بارداری از بین می رود. به مرور ممکن است حالت های مانند سقط جنین رخ دهد که شامل : درد شکم، لکه بینی، پریودی شدید و سنگین و … .

تشخیص بارداری پوچ

مهم ترین روش برای تشخیص بارداری پوچ استفاده از سونوگرافی است زیرا با استفاده از آزمایش خون و سنجش هورمون نمی توان به نوع بارداری پی برد. در واقع ممکن است بارداری فرد مثبت باشد ولی نوع بارداری آن پوچ باشد. داشتن یک سری ویژگی در سونوگرافی می تواند تاییدی باشد بر اینکه تخمک ایجاد شده پوچ است و حاملگی پوچ رخ داده است. هنگامی که در سونوگرافی درون کیسه حاملگی که دارای قطر 4 میلی متر است هیچگونه نطفه یا جنینی وجود نداشته باشد، حاملگی پوچ است. برای اطمینان بیشتر سونوگرافی در 2 هفته پس از اعلام بارداری نیز انجام می شود تا تشخیص به صورت کامل انجام گردد. اگر قطر کیسه بارداری افزایش پیدا نکرده بود و در همان اندازه اولیه که 4 میلی متر است، باقی بماند، درنتیجه هیچ جنینی درون کیسه وجود ندارد و در واقع تخمک پوچ است. از دیگر ویژگی هایی که میتوان از طریق سونوگرافی در تشخیص بارداری پوچ کمک گرفت، شکل نامتعارف و نامنظم کیسه حاملگی است.

چه عواملی باعث بارداری پوچ و سقط جنین می شود؟

حاملگی پوچ و در واقع ایجاد تخمک پوچ اغلب به دلیل مشکلات کروموزومی و ژنی است. محتوای ژنی اسپرم یا تخمک باعث می شود که تخم ها عملکرد مناسب را نداشته و لقاح نتواند به شکل عادی انجام گیرد. در واقع یکی از مهم ترین دلایل ایجاد حاملگی پوچ کیفیت نطفه، اسپرم و یا تخمک است. دلیل دیگری که منجر به این عارضه می گردد تقسیم های غیرطبیعی سلول تخم است. هنگامی که سلول تخم ایجاد شده به شکل صحیح تقسیم نشود، دچار ناهنجاری های زیادی می شود، در این حالت بدن این شرایط را تشخیص داده و حاملگی را متوقف می کند. در واقع انجام دادن کار خاص یا فعالیت خاص نمی تواند منجر به حاملگی پوچ یا عدم ایجاد آن گردد. زیرا این اتفاق خارج از کنترل افراد است و ممکن است برای افراد بسیاری رخ دهد. در واقع بیشتر از 50 درصد بارداری های پوچ علت مشخصی ندارد اما معمولا بارداری های پوچ در اولین حاملگی رخ می دهد و پس از آن فرد به احتمال زیاد قادر به باردار شدن است.

روش های درمان چه هست؟

بارداری پوچ معمولا به صورت خود به خودی پایان می یابد. در واقع اگر تخمک بارور نشده باشد، با گذشت زمان کیسه حاملگی از بدنه رحم شده و دفع می گردد. در واقع سقط به صورت طبیعی انجام می شود. در این حالت فرد باید منتظر باشد تا علائم سقط جنین که امل خونریزی واژن، درد شکم، حالت تهوع و … است به طور طبیعی رخ دهد و تخمک نابارور از رحم دفع گردد. در واقع خود شخص با مشورت پزشک تصمیم می گیرد که چه روشی را برای پایان دادن به بارداری انتخاب کند. در روش های دیگر که شامل کورتاژ دارویی و کورتاژ جراحی است، پزشک به کمک دارو یا عمل جراحی تخمک نابارور را از رحم خارج می کند.

کورتاژ دارویی

این روش در مواقعی استفاده می شود که که فرد نمی خواهد منتظر سقط طبیعی باشد و با مصرف دارو روند سقط جنین را سریع تر می کند. دارویی های مانند میزوپروستول و متوترکسات می تواند موجب دفع کیسه حاملگی و سقط جنین از رحم گردند. نحوه استفاده و دوز مناسب آن توسط پزشک به بیمار اعلام می شود.

کورتاژ جراحی

از این روش معمولا زمانی استفاده می شود که دو روش قبلی به خوبی انجام نشده باشد. اگر با گذشت زمان سقط خود به خودی اتفاق نیفد و مصرف دارو نیز تاثیری بر روند سقط نداشته باشد، پزشک کورتاژ جراحی را تجویز می کند. از این روش معمولا در هفته های دیرتر و حدوده هفته های 13 یا 12 استفاده میشود. در این روش ابتدا با قرار دادن دارو مخصوص در دهانه رحم، آن را لیز و نرم می کنند تا عمل کورتاژ راحت تر انجام شود. سپس فرد تحت بیهوشی قرار می گیرد و پزشک وسیله مخصوصی را وارد رحم می کند که دارای قدرت مکش است. جفت و کیسه حاملگی و هر آنچه که مربوط به حاملگی پوچ است توسط این دستگاه از رحم بیرون کشیده می شوند. این عمل مدت زمانی زیادی لازم ندارد و کل پروسه آن معمولا 20 دقیقه طول می کشد. استراحت بعد از عمل بسیار مهم است و فرد نباید سریعا جا به جا گردد. البته میزان خونریزی که در این نوع کورتاژ رخ می دهد نسبت به کورتاژ های دارویی کمتر است.